Uznanie, a nadanie obywatelstwa polskiego przez Prezydenta RP

Liczba cudzoziemców chcących osiedlić się w Polsce na stałe ciągle wzrasta. Jakie warunki musi spełnić cudzoziemiec, aby uzyskać obywatelstwo i którą drogę wybrać – poprzez nadanie, czy uznanie? 

Uznanie obywatelstwa przez wojewodę

Decyzję w sprawie uznania cudzoziemca za obywatela polskiego wydaje wojewoda (wg. miejsca zamieszkania osoby, która chce uzyskać obywatelstwo). Oczywiście cudzoziemiec musi spełnić ścisłe kryteria i wymagania, które są jasno określone w ustawie (art. 17 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim).

Kto może uzyskać obywatelstwo w drodze uznania przez wojewodę?

Ustawa przewiduje zamknięty katalog osób, które mogą uzyskać obywatelstwo polskie w formie uznania przez wojewodę.

Do takich osób będzie należeć cudzoziemiec, który:

1. przebywa w Polsce nieprzerwanie minimum 3 lata na podstawie zezwolenia na pobyt stały, rezydenta długoterminowego UE, prawa stałego pobytu oraz posiada stabilne, regularne źródło dochodu oraz tytuł prawny do zajmowanego lokalu;
2. przebywa w Polsce nieprzerwanie w Polsce minimum 2 lata na podstawie zezwolenia na pobyt stały, rezydenta długoterminowego UE, prawa stałego pobytu oraz pozostaje minimum 3 lata w związku z małżeństwem zawartym z obywatelem polskim lub nie posiada żadnego obywatelstwa;
3. przebywa nieprzerwanie w Polsce minimum 2 lata na podstawie zezwolenia na pobyt stały, które uzyskał w związku z posiadaniem statusu uchodźcy nadanego w Polsce;
4. jest małoletnim dzieckiem cudzoziemca przebywającego w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu, którego jedno z rodziców jest obywatelem polskim (lub zostało mu przywrócone obywatelstwo polskie), a drugie z rodziców, nieposiadające obywatelstwa polskiego, wyraziło zgodę na to uznanie;
5. przebywa nieprzerwanie i legalnie w Polsce co najmniej od 10 lat, który posiada zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawo stałego pobytu oraz posiada stabilne i regularne źródło dochodu oraz tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego;
6. przebywa nieprzerwanie w Polsce co najmniej rok na podstawie zezwolenia na pobyt stały, które uzyskał w związku z polskim pochodzeniem lub posiadaną Kartą Polaka.

Uwaga! W pkt. 5 ważne jest tylko, aby na dzień składania wniosku cudzoziemiec posiadał wskazany tytułu pobytowy (np. stały pobyt). Nie jest ważne jak długo na nim przebywa. Przykładowo może przez 9 lat posiadać zezwolenie na pobyt czasowy, a potem przez rok przebywać na podstawienia pobytu stałego – w takim przypadku może składać wniosek o uznanie za obywatela polskiego.

Nadanie obywatelstwa polskiego przez Prezydenta RP

Można stwierdzić, że o uzyskanie obywatelstwa polskiego może złożyć każdy cudzoziemiec – nie ważne ile przebywa w Polsce i na jakim tytule pobytowym.

Na pierwszy rzut oka brzmi dobrze – żadnych warunków i wytycznych. Prezydent może nadać obywatelstwo każdemu.

Jednak w praktyce to rodzi problemy. Prezydent odmawia albo nadaje obywatelstwo w formie postanowienia, które nie musi mieć uzasadnienia oraz którego nie można zaskarżyć. Ponadto, w takich sprawa nie stosuje się przepisów kodeksu postępowania administracyjnego (z wyjątkiem korespondencji).

Tym samym na uzyskanie „odpowiedzi” od Prezydenta możemy czekać pół roku, rok, czy 5 lat i nie mamy żadnych możliwości prawnych, aby tą procedurę przyspieszyć (jak np. skarga na przewlekłe prowadzenie postepowania). Nie wiemy również jakiego rozstrzygnięcia możemy się spodziewać.

Uwaga!  W przypadku gdy wniosek o uznanie cudzoziemca za obywatela polskiego do wojewody został złożony w tym samym czasie, gdy wobec tego cudzoziemca jest prowadzone postępowanie o nadanie obywatelstwa polskiego, postępowanie w sprawie o uznanie za obywatela polskiego zostanie umorzone.

Powyższe oznacza, że w momencie kiedy cudzoziemiec złoży wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego do Prezydenta, to „blokuje” sobie drogę dochodzenia w tym samym czasie o uzyskanie obywatelstwa w formie uznania przez wojewodę.

Uznanie, nadanie – którą drogę wybrać?

Która droga będzie lepsza zależy od indywidulanej sytuacji cudzoziemca.

Zdecydowanie forma uznania przez wojewodę jest pewniejszą i bardziej przewidywalną formą uzyskania obywatelstwa. Jest ona uregulowana prawnie i w przypadku odmowy – można dalej dochodzić swoim praw np. w poprzez odwołanie, czy skargę do sądu administracyjnego.

Warto czasem poczekać na spełnienie wszystkich wymogów (jak np. minimalny okres nieprzerwanego pobytu w  Polsce), aby mieć pewność, że po złożeniu wniosku uzyskamy obywatelstwo.

Jednocześnie, kiedy cudzoziemiec jest pewien, że nie spełni nigdy wymagań ustawowych, to uzyskanie o obywatelstwa w formie nadania przez Prezydenta staje się jedyną możliwą drogą i warto z tej możliwości skorzystać. W najlepszym przypadku – Prezydent wyrazi zgodę. Jednocześnie brak zgody nie spowoduje negatywnym konwekcji dla cudzoziemca w przypadku dalszej chęci osiedlenia się w Polsce na stałe.  

---

Autor: Beata Zaremba